Rusiyanın “Birinci kanalı” #İrəvanın Respublika meydanında “Vətən uğrunda Tavuş” hərəkatının mitinqi ilə bağlı yaydığı məlumat Ermənistanda böyük qalmaqal yaradıb. #Kreml tərəfindən birbaşa idarə olunan Rusiyanın “Birinci Kanalı” Ermənistan müxalifətinin mayın 26-da keçirdiyi mitinqdə 100 mindən çox insanın iştirak etdiyini açlqlayıb.
“Etirazçılar qrupu bayraqlarla hökumət binasına yaxınlaşıb; polis və xüsusi təyinatlılar ərazini mühasirəyə alıb. Mərkəzi küçələr bağlanıb”, – Rusiya telekanalı bildirib.
Lakin görüntülər göstərir ki, #Rusiya dövləti “Birinci Kanal” yanlış və əsassız məlumat yayıb. “Məlumatlı Vətəndaşlar Birliyi” QHT-si mitinq iştirakçılarının hesablanması zamanı “Vətən uğrunda Tavuş” hərəkatının mayın 26-da keçirilən mitinqdə 23100 nəfərin iştirak etdiyini müəyyən edib.
Üstəlik, Respublika Meydanı yoldan keçənlərin də çox olduğu izdihamlı yerdir və onların heç də hamısı mitinq iştirakçısı olmayıb. Ancaq 23100 rəqəmini əsas götürsək belə, bu rəqəmin 31 min iştirakçının olduğu 9 may mitinqindən 8 min nəfər az olduğunu vurğulamaq lazımdır. Yəni İrəvandakı müxalifət hərəkatının sıralarını 8 min iştirakçı tərk edib. Kilsə fiaskoya doğru gedir.
Bu o deməkdir ki, keçmiş prezidentlər Robert Köçəryan, Serj Sarkisyan və #erməni Apostol Kilsəsinin rəhbərlik etdiyi hərəkat nəinki yeni iştirakçılar cəlb edə bilməyib, həm də iştirakçıların sayında azalma qeydə alınıb.
Ermə ni şərhçilər bunu obyektiv mənzərə hesab edir, çünki iki həftəlik aktivləşmə dövründə bu müxalifət hərəkatı #Azərbaycanla sərhədin demarkasiyası ilə bağlı konkret alternativ təklif etməyib. Onlar ictimaiyyətə sübut edə bilmədilər ki, Nikol #Paşinyan hökumətinin demarkasiya ilə bağlı həyata keçirdiyi siyasət yanlışdır.
Müxalifət səhvlərə yol verdi. Əgər Paşinyan açıq şəkildə bəyan edir ki, Alma-Ata bəyannaməsi və 1976-cı il xəritəsi sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi üçün əsasdır, biz müxalifətdən fərqli və fantastik fikirlər eşitmişik. Bu gün baş nazirliyə namizəd elan edilən Baqrat Qalstanyan revanşist olduğunu və #Ermənistan sərhədinin erməni əsgərinin dayana biləcəyi yer olduğunu bildirib.
Bu absurd bəyanatdır; qeyri-qanunidir və müharibə məntiqini nəzərdə tutur. Yəni müxalifət demarkasiya üçün heç bir xəritə və ya hüquqi əsas qəbul etmir, atəşkəs xəttini əsas kimi qəbul etməyi təklif edir. Bu o deməkdir ki, Ermənistan-Azərbaycan sərhədi müharibə yolu ilə həll olunmalıdır.
İddiaya görə, 1926 və 1988-ci illərin xəritələri ilə sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi təklifləri də səsləndirilib. Lakin, məsələn, 1988-ci il xəritəsi sertifikatlaşdırılmayıb və heç bir hüquqi əsası yoxdur. 1976-cı ilin xəritəsi 1926-cı ilin xəritəsi əsasında hazırlanıb.
Üstəlik, Azərbaycan və Ermənistan arasında bu yaxınlarda imzalanmış razılaşma əsas güc mərkəzləri olan bir çox Qərb və Ərəb dövlətləri tərəfindən müsbət qarşılandı. Yalnız #Rusiya demarkasiyanın iştirakçısı olmaq istədiyi üçün bitərəf bir yanaşma sərgiləyib. Ümumiyyətlə, demarkasiya prosesi Ermənistan və Azərbaycanın xeyrinədir.
Digər tərəfdən,Ermənistan hökuməti iddia edir ki, onlrın siyasəti nəticəsində siyasəti Rusiya #Ermənistan–#Azərbaycan sərhədinin demarkasiyası prosesindən kənarda qalıb, Rusiya çox arzuladığı “Zəngəzur dəhlizi”ni əldə edə bilmədi, İrəva Bakıyla arasında davam edən danışıqlar prosesində tək iştirak etdi.
Üstəlik, Ermənistan hökuməti #KTMT-dən çıxmaq anına yaxınlaşır və yəqin ki, tezliklə belə bir qərar veriləcək. Bu yaxınlarda Nikol Paşinyan Rusiya və #Belarusu Ermənistana qarşı müharibəyə hazırlıqda iştirak etməkdə ittiham edib. Paşinyan bu məntiqlə #Aİ-yə daxil olmağı hədəfləyir və bu məsələ ilə bağlı tezliklə referendumun keçiriləcəyi istisna deyil, hətta o dərəcədə qərarlı da görünür.
Deməli, Ermənistan hakimiyyətinin “anti-Rusiya” siyasətini dayandırmaq üçün Rusiyanın yeganə variantı Nikol Paşinyan hakimiyyətdən devirmək qalr. Bu, Rusiyanın Ermənistanı öz nəzarəti altına almaq üçün həlledici hücum ola bilər. Rusiyanın “Birinci kanalı” mitinqçilərin sayını 4 dəfə artıraraq yalan məlumat yaymasının səbəbi də budur.
Ermənistanda ona tabe olan siyasi qüvvələr vasitəsilə davam edən müxalifət hərəkatının arxasında Kreml dayanır. Bütün bunların məqsədi Ermənistanın #Qərbə dönüşünü dayandırmaq kimi yozulur. Bununla belə, sual açıq qalır: Kreml Ermənistanda uduzacaq?
Müxalifətin nümayişlərdə qalib gəlmək üçün o qədər də potensialı yoxdur. Nikol Paşinyanın Ermənistanın şimal rayonlarına getdiyini yaxşı bilən, #Lori və #Tavuş, daşqınlarına baş çəkən baş nazirin ofisində olmaması səbəbindən dünən Baqrat Qalstanyan etirazçıları baş nazirin iqamətgahına yönəldib, onunla görüş tələb edib.
Bu absurddur? Müxalifət baş nazirin fəlakət zonasında işini dayandırıb etirazçılarla görüşə getməsini gözləyir?
Ermənistanın bütün rusiyapərəst siyasi qüvvələri Baqrat Qalstanyanın hərəkatının sıralarında birləşib. Maraqlıdır ki, rusiyayönlü nümayişçilərin sıralarına özlərini qərbyönlü elan edən siyasi qüvvələr də qoşulub.
Bu unikal mənəzərə idi. İddia edilir ki, Ermənistanın siyasi sisteminə bələd olan insanlar bilir ki, ölkədə yalançı qərbyönümlü qüvvələr yaradaraq onları istədiyi səmtə yönəltmək Kremlin taktikasıdır.
Nə üçün Baqrat Qalstanyanın rəhbərlik etdiyi hərəkat uğur qazana bilməyəcək və baş nazir istefa verməyəcək? Əvvəla, onların parlamentdə baş nazirin impiçmenti layihəsini təqdim etmək üçün lazım olan 36 deputatın imzası yoxdur. Müxalifətin ala bilmədiyi bir deputat səsi çatışmır.
İkincisi, Baqrat Qalstanyan bu gün öz mənəvi xidmətini dondurduğunu və baş nazirliyə namizəd elan edildiyini açıqladı. Lakin Ermənistan Konstitusiyası ikili vətəndaşın baş nazir olmasını qadağan edir.
#Qalstanyan Kanada vətəndaşıdır. O, Kanada vətəndaşlığından imtina etsə belə, baş nazirliyə namizəd ola bilməsi üçün daha 4 il davamlı olaraq Ermənistanda yaşamalı olacaq. Yəni yalnız 2031-ci ildə baş nazirliyə namizəd ola bilər.
Müxalifətin bütün hesablamaları ondan ibarətdir ki, onlar kifayət qədər ictimai təzyiq yarada biləcəklər ki, hakim “Mülki Müqavilə” partiyasını Konstitusiyanı dəyişdirməyə və ikili vətəndaşlıq qadağasını aradan qaldırmağa məcbur etsinlər. Lakin bu ssenarini real hesab edilmir.
Müxalifətin “Mənim namusum” fraksiyasından çıxan deputat İşxan Zakaryan impiçment qanun layihəsini imzalasa belə, küçədəki müxalifət 18 hakim deputatı onların tərəfinə keçib Nikol Paşinyana impiçment elan etməyə məcbur edə bilməyəcək.
Müxalifətin kadr potensialı yoxdur ki, bütün Ermənistanı iflic etsin. Onlar hesab edirlər ki, əgər 2018-ci ildə Nikol Paşinyan bütün Ermənistanı iflic vəziyyətə salıb Serj Sarkisyanın istefasına nail ola bilibsə, onlar da buna nail olacaqlar.
Ancaq kontekstlər çox fərqlidir. Paşinyan 20 il ərzində yığılan inciklik enerjisindən keçmiş hakimiyyətə qarşı istifadə edib. Bəli, çoxları Paşinyandan narazıdır, lakin onlar keçmiş hakimiyyətin bərpasını istəmirlər.
Baqrat Qalstanyan və digər müxalif qüvvələr bunu vacib amil hesab etmədilər. Əksər #ermənilər anlayır ki, bu hərəkatı Robert Köçəryan və Serj Sarkisyan təşkil edib. Yəni Baqrat Qalstanyan baş nazir olarsa, Ermənistanın keçmiş hakimiyyəti geri gələcək.
Onların 20 ildən artıq hakimiyyəti Ermənistana böyük iztirablar gətirdi və əksəriyyət onların qayıtmasını istəmədi. Baqrat Qalstanyan müstəqil oyunçu deyil. O, baş nazir olmaq, keçid hökuməti qurmaq və yeni parlament seçkiləri təşkil etmək istəyir.
Seçki saxtakarlığına böyük şübhələr var, bunsuz Robert Köçəryan və Serj Sarkisyanın rəhbərlik etdiyi qüvvələr seçkilərdə qalib gələ bilməz.
Bu hərəkatın ümumerməni əhatəsi və dəstəyi yoxdur. Mitinqlərdə iştirak etmək üçün Qarabağdan gəlmiş insanları gətirirlər.
Onlar da əkəsəri separatçı və revanşist olduqları üçün inanırlar ki, müxalifət qalib gəlsə, Qarabağa qayıdacaqlar. Təbii ki, bu manipulyasiyadır. 23 min nəfərlik mitinqinçinin yarısı #Qarabağdan gedənlər olsa belə, bu o deməkdir ki, Ermənistana köçən qarabağlıların cəmi 10 faizi müxalifətin hərəkətlərini dəstəkləyir.
(saylarının yüz min olduqlarını iddia edirlər axı )
Müxalifət qüvvələrinin mitinqə iştirakçıları gətirmək üçün pul payladığı barədə məlumatlar var. İstintaq komitəsi buna görə cinayət işi açıb.
Müxalifətçi iş adamlarının öz müəssisələrinin işçilərini mitinqlərdə iştiraka istiqamətləndirmələri barədə də məlumatlar var. Maraqlıdır ki, parlamentdəki müxalifətdən olan “Ermənistan” və “Mənim namusum var” fraksiyaları 2021-ci il seçkilərində birlikdə 335 min, Nikol Paşinyan isə 668 min 761 səs, müxalifətdən iki dəfə çox səs toplayıb.
Lakin parlament müxalifəti mayın 9-da keçirilən ən böyük mitinqə seçicilərinin cəmi 10 faizini, 32 min vətəndaşı gətirə bildi. Yəni onları seçən hər on nəfərdən yalnız biri aktiv fəaliyyətə hazırdır.
Üstəlik, dünənki etirazçıların əhəmiyyətli bir hissəsi səsvermə hüququ olmayan Qarabağ erməniləridir. Onların əksəriyyəti Ermənistan vətəndaşı olmasa da, 2021-ci ildə keçiriləcək parlament seçkilərində iştirak etməmələrinə baxmayaraq, baş nazirin istefası tələbi ilə keçirilən etiraz aksiyalarında yer alıblar.
Yaxın günlərdə müxalifət küçələri bağlamağa, itaətsizlik aksiyaları keçirməyə çalışacaq. Buna baxmayaraq, onların uğur qazanma ehtimalı yoxdur. Bəli, hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları ilə etirazçılar arasında toqquşma ola bilər.
“Mülki müqavilə” güclü tərəfdir, deputatlar Paşinyana sadiqdirlər və 99 faiz baş nazirin işdən çıxarılmasını istisnadır. Milyonlarla insan indiki hakimiyyətdən narazı olsa da, əvvəlki rejimin qaytarılmasını istəmir.
#İrəvan küçələrində müəyyən aqressiya və aktivlik görəcəyik, lakin 2020-ci ildən bəri müxalifətin Nikol Paşinyanı devirmək üçün 5-ci cəhdində uğur qazanacağı ehtimalı azdır.
Əziz Əlibəyli
Politoloq
