Bir neçə gündür ki, Nikol Paşinyan susub. Əvəzində Ruben Vardanyan hər gün danışır, həm də radikal mesajlar verməklə. Görünür, Araik Arutunyanın başının dəstəsilə Fransada səfərdə olması da Vardanyanın işinə yarayıb və meydanı boş gördüyündən daha da fəallaşıb. 9 dekabra Ermənistan parlamentinin növbədənkənar iclası çağırılıb və ehtimal ki, Paşinyan sülh müqaviləsinin bağlanmasının qaçılmaz olduğunu parlament üzvlərinə və erməni cəmiyyətinə elan edəcək. Vardanyan isə maksimalist mövqeyini davam etdirir. Paşinyanın yerini radikal şəkildə doldurmaq məqsədilə Vardanyan hər gün açıqlamalar verir, Qarabağ erməniləri qarşısında  “barışmaz milli qəhrəman” obrazı yaratmaqla məşğuldur. 5 dekabrda Əsgəranda yerli erməni əhalisi ilə görüşən Vardanyan faktiki bizə meydan oxuyub və Azərbaycana qarşı hansı vasitələrdən istifadə etməyin vacibliyini də vurğulayıb: “Heç bir razılaşma bu məsələni ( yəni, Qarabağ məsələsini) həll edə bilməz, çünki bizim burada yaşamağımızı istəməyən qonşu dövlət var. Biz güclü olmalıyıq, birləşməliyik ki, məsələni bizim üçün qəbuledilməz şəkildə həll edə bilməsinlər. Biz bütün istiqamətlərdə mübarizəmizi davam etdirməliyik: diplomatik, hərbi, siyasi, informasiya. Biz ayıq və hazır olmalıyıq”. Vardanyanın “diplomatik, siyasi, informasiya” mübarizəsini hardasa başa düşmək olar, bəs “hərbi” mübarizə deyəndə Rusiya milyarderi hansı hərbi potensialı nəzərdə tutur? “Artsax müdafiə ordusu” adı ilə Azərbaycan ərazisində hələ də qalan silahlı dəstələrimi? Təbii, ona qulaq asan ermənilər də bu çağırışa inanmayıblar, amma bir ümidləri də var ki, bunu deyən Kremldən göndərilib və bəlkə sabah Rusiya hansısa formada bu sınıq-sallax erməni silahlı qüvvələri möhkəmlədəcək? Özlərinə saxta tarix düzəldib, illuziyalara inanan erməni toplumundan bunu da gözləmək olar, amma “pozdno, Rita”. Bir “yumşaq hücumla”- ekoloji etirazla 3 saat ermənilərin “həyat yolunu” kəsən Azərbaycanın kəskin hücumu hələ qarşıdadır və Volkovun nala-mıxa vurması zaman məsələsidir-bir az tez, bir az gec. 

Vardanyan bununla kifayətlənməyib və dünən Feysbuk səhifəsində Kreml emissarı “Artsax xalqı öz gələcəyini Azərbaycanın tərkibində görmür” yazmaqla, guya  radikal əhval-ruhiyyədə olduğunu nümayiş etdirmək istəyib. Sülhün yeganə variantı barədə sərsəm fikirlərini bizə ünvanlayaraq öz aləmində yol göstərmək niyyətinə düşüb. “Azərbaycan da anlamalı və qəbul etməlidir ki, sülhə nail olmağın yeganə yolu eyni regionda yan-yana yaşamaqdır, amma birlikdə deyil”. Biz də deyirik ki, Vardanyan və cəmi ermənilər nəhayət “anlamalı və qəbul etməlidir ki”, birgəyaşayış istəmirlərsə “ çamadan, Laçın yolu, Gorus”. İstəyirlərsə getsinlər Gorusa və “eyni regionda yanaşı yaşayaq”. Bizimlə birgəyaşayışa mənəvi haqlarının olmadığını birinci ermənilər bilir və törətdikləri cinayətlərin müqabilində üzlərinin olmadığını anlayırlar. Biz böyüklük göstərib onların təhlükəsizliyinə və Azərbaycan vətəndaşları kimi hüquqlarına təminat veririk, amma erməni xisləti əsrlərdir ki, dəyişməz olaraq qalır. 

Amma, Vardanyanın heç də həmişə öz sözünü demədiyi, hansı təlimatla Moskvadan yola salındığı bizə məlumdur, ona görə də, Xankəndi ətrafında baş verənlərə sadəcə seyrçi qalmaq olmaz. Onun arxasında dayanan qüvvə asanlıqla bölgədə təsirinin azalmasına imkan verməmək üçün hər cür təxribatlara əl ata bilər, necə ki, Vardanyanın simasında bunun təməlini qoyub. Hətta, mümkündür ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin bağlanmasını öz moderatorluğu ilə həyata keçirib müsbət imic qazansın, proseslərin Qarabağa keçməsini uzun müddətə dondursun. Nəqliyyat infrastrukturunun açılması, delimitasiya və demarkasiya işləri, anklav kəndlərin məsələsi uzun müddət tələb etdiyindən, konkret olaraq Qarabağ istiqamətində proseslərin arxa plana keçməsi Rusiya siyasətinin əsas hədəfidir. Məqsəd Qarabağda Rusiya hərbi kontingentinin qalma müddətinin 2030-cu ilə daşımaqdır. Düzdür, Rusiya-Ukrayna müharibəsi, Rusiya siyasi hakimiyyətində mümkün dəyişikliklər, digər qlobal güclərin bölgəyə təsir imkanları, eyni zamanda və ən əsası, Azərbaycanın bu siyasətlə barışmaması bizim 2025-ci ilin noyabrında Xankəndi və ətrafında dövlət nəzarətimizin yaranması ilə nəticələnə bilər. 

 

Dekabrın sonuna separatçı rejim idarəetmə sistemində dəyişiklik edib referendum keçirməyə hazırlaşır. Məqsəd Ruben Karlenoviç Vardanyanı Rusiya sülhməramlıların nəzarət etdiyi ərazidə şəriksiz lider etmək, qondarma prezident idarəetməsinə və paralel olaraq parlamentin fəaliyyətinə xitam verməkdir. Separatçı rejimin hansı idarəetmə sisteminə keçməsi bizim üçün fərq etməz. İstənilən idarəetmənin ömrü bizim 2025-ci ilədək dövlət nəzarətimizin yaranmasına qədərdir. Bəri başdan separatçılar da, havadarları da bunu bilməlidirlər. 

   

İlham İsmayıl