ABŞ Rusiyaya qarşı hansı sanksiyaların tətbiq ediləcəyini müzakirə edir. Rusiyanın neft-qaz sektoruna qarşı sanksiyalar ona daha çox təsir edəcək, lakin bu həm də ABŞ-ın özündən və onun avropalı tərəfdaşlarından da yan ötməyəcək. Digər variant isə Rusiya banklarına qarşı sanksiyalardır, lakin bunlardan daha çox Qərbə kürəyini çevirmək istəyən sadə ruslar əziyyət çəkəcək. 

Qarabaginfo.az xəbər verir ki, bu barədə “The New York Times” nəşri yazır. Amerika nəşri qeyd edir ki, ABŞ-ın Ukraynaya hücum edəcəyi təqdirdə Rusiyanı hədələdiyi ən güclü sanksiyaları kütləvi inflyasiya, birjaların çökməsi və digər maliyyə panikasına səbəb ola bilər ki, bu da rusların özləri üçün ağır nəticələnə bilər. Söhbət Rusiyanın ən böyük banklarına və maliyyə qurumlarına qarşı tədbirlərdən getsə də, onlar, şübhəsiz ki, insanların gündəlik həyatına da təsir edəcək.

Belə strategiyanın siyasi və iqtisadi riskləri var. Hələ heç bir ölkə Rusiya kimi böyük maliyyə qurumlarına və böyük iqtisadiyyata qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə cəhd etməyib. Belə ki, analitiklərin fikrincə, nəticədə dünyanın, xüsusən də Avropanın ən böyük iqtisadiyyatları toqquşa bilər. Təhlükə bütün qlobal maliyyə sisteminin sabitliyinin başı üzərini ala bilər.

Bəzi analitiklər də gərginliyin spirallaşma təhlükəsi ilə üzləşdiyi barədə xəbərdarlıq edirlər. Rusiya buna, məsələn, Avropaya təbii qaz tədarükünü kəsməklə və ya Amerika və ya Avropa infrastrukturuna kiberhücumlar həyata keçirməklə əks-zərbə cavabı verə bilər.

Sanksiyalar insanların prezidentə qarşı narazılığını artıra bilər. Lakin məqalə müəllifinin qeyd etdiyi kimi, tarix göstərir ki, adətən, Rusiya o qədər də asan təslim olmur, “müqavimət göstərmək - rus milli kimliyinin bir hissəsidir”. Bundan əlavə, Birləşmiş Ştatlar rusların Amerikanın onları cəzalandırdıqlarını düşünmələrini istəməz, bu, anti-Amerika əhval-ruhiyyəsini alovlandıra bilər.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, tətbiq edilən sanksiyalar Rusiyanın maliyyə sektoruna ən böyük ziyana səbəb ola bilər, onlar bütün Rusiya iqtisadiyyatına təsir edəcək. “Putinin planlarını necə dəyişdirmək olar? Ölkə daxilində həyəcan yaratmaqla. İnsanlar narazı olacaqlar: “Görün nə etdiniz: birdən bank hesabım xeyli azaldı! Putinə təşəkkürlər”, - deyə məqalə müəllifi Obama dövründə Dövlət Departamentinin Rusiya və Avropa üzrə iqtisadi sanksiyalar siyasəti departamentində çalışmış Edvard Fişmanın sözlərindən sitat gətirir.

Amma Krımın ilhaqından sonra tətbiq edilən sanksiyalar Rusiya iqtisadiyyatına yalnız qismən təsir edib. Onlar cərrahi dəqiqliklə hesablanaraq “Ukraynaya qarşı təcavüzlə baglı”olan Putin elitasına, məmurlara və qurumlara zərbə vurublar. İndi ekspertlərin fikrincə, yanaşma fərqli olacaq. Xüsusilə, ABŞ xarici kreditləri əldə etmək, suveren bondları satmaq və texnologiyaları almaq imkanlarını kəsəcək sanksiyalar hazırlayır.

Rusiya iqtisadiyyatına real ziyan ABŞ-ın ölkənin ən böyük banklarına, eləcə də hökumətin digər məsələlərlə yanaşı, tanınmış xarici menecerləri olan Birbaşa İnvestisiya Fonduna zərbə vuracağı təqdirdə baş verəcək. Ekspertlər bildirirlər ki, ABŞ Maliyyə Nazirliyi İran banklarına qarşı sanksiyaları nümunə götürəcək, baxmayaraq ki, onlar ölçülərinə görə daha kiçik idi və qlobal iqtisadiyyata daha az inteqrasiya olunmuşdu.

Bu sanksiyalar çərçivəsində dünyanın hər yerindən olan xarici qurumlar Rusiya bankları ilə iş aparmağı dayandıracaq və bu, Rusiya şirkətlərinə böyük təsir göstərəcək. Bundan əlavə, ABŞ Rusiyaya xarici kreditləri 100 milyard dollar və ya daha az məbləğdə məhdudlaşdıra bilər. Rusiya 2014-cü ildən bəri xarici kreditorlardan daha az asılı olmaq üçün ölçülər götürsə də, bu cür tədbirlər yenə də rublu devalvasiya edəcək, birjaları sarsıdacaq və istiqraz ticarətini donduracaq.

2014-cü ilin sanksiyaları Rusiyanın ÜDM-ni 3% azaldıbsa, iqtisadçılar proqnozlaşdırdığı kimi, yeni sanksiyalar daha da pis ola bilər. Sadə ruslar üçün isə belə tədbirlər ərzaq və geyim qiymətlərinin artması, daha pis halda isə real pensiyaların və əmanətlərin azalması ilə nəticələnəcək. Rusiya Mərkəzi Bankının keçmiş birinci müavini Sergey Aleksaşenko bildirir ki, bu, daxili maliyyə bazarı üçün kabusa çevriləcək. O qeyd edir ki, sırf sanksiyalar söhbəti üzündən rubl oktyabr ayından dollarla müqayisədə 10%-dən çox ucuzlaşıb.

Jurnalistdə məlumat var ki, Amerika rəsmiləri ABŞ-ın ən böyük banklarının nümayəndələri ilə bu cür sanksiyalar tətbiq olunacağı təqdirdə qlobal maliyyə sisteminin sabitliyi ilə bağlı məsləhətləşmələr aparır. Avropa Mərkəzi Bankı da Rusiyaya kredit verənlərə risklər barədə xəbərdarlıq edib.

Hazırda ABŞ Rusiya iqtisadiyyatının onurğa sütunu olan neft-qaz sektoruna birbaşa sanksiyalar planlaşdırmır. Avropa dövlətləri Rusiyanın karbohidrogen ehtiyatlarından çox asılıdır və ABŞ-ın bəzi müttəfiqləri Vaşinqtonun bu sektora zərbə endirməsini istəməzdilər. Analitiklər qeyd edirlər ki, bu cür sanksiyalar maksimum təsirli olsa da, həm Avropaya, həm də ABŞ-ın özünə ziyan vuracaq.

“ABŞ-da inflyasiya administrasiyanın fəaliyyətini saxlayır. İnflyasiya artıq son 30 ilin ən yüksək səviyyəsindədir. Rusiyaya qarşı istənilən ciddi addım neft və qaz qiymətlərində dəyişikliklərə səbəb olacaq”, - deyə məqalə müəllifi Corc Vaşinqton Universitetinin politoloqu Mariya Sneqovanın şərhindən sitat gətirir.

Eyni zamanda, ABŞ-ın keçmiş rəsmisi Edvard Fişman qeyd edir: “Neft Rusiyanın iqtisadiyyatının qanıdır və Kremlin gücünü nümayiş etmək qabiliyyətidir”. Onun sözlərinə görə, ABŞ Rusiya neft sənayesinə mal və xidmətlərin tədarükünü sanksiyalarla məhdudlaşdıra, həmçinin müttəfiqlərə Rusiya neftinin alışını azaltmaq üçün təzyiq göstərə bilər.

Vaşinqton artıq sanksiyalara məruz qala biləcək konkret Rusiya banklarının, o cümlədən həm dövlət, həm də özəl bankların adlarını müzakirə edib. Xüsusilə Rusiyanın ən böyük bankları olan “Sberbank” və VTB sanksiyalar siyahısındadır. Məqalə müəllifi qeyd edir ki, bu halda Rusiya iqtisadiyyatına dəyən ziyan çox əhəmiyyətli və uzunmüddətli olacaq, xüsusən də bir çox rusiyalı “Sberbank”dan sosial müavinət və maaş alır. Amma ola bilsin ki, ABŞ daha ehtiyatlı davranaraq yalnız dövlət banklarına qarşı sanksiyalar tətbiq edəcək və ya bu addımını yalnız “Sberbank” və VTB ilə məhdudlaşdıracaq. Məsələn, ABŞ tam sanksiyalar tətbiq etməyə və yalnız dollar əməliyyatlarında bankları məhdudlaşdıra bilər.

Keçmişdə tətbiq olunmuş bəzi sanksiyaların nəticələrinə görə, ABŞ rəsmiləri indi iki dəfə düşünməli olacaqlar. Məqalə müəllifi xatırladır ki, onlar 2018-ci ilin aprelində RUSAL-ın sahibi Oleq Deripaskiyə qarşı sanksiyalar tətbiq etmişdilər. Nəticədə dünya bazarlarında alüminiumun qiyməti qalxdı. Nəticədə elə həmin ilin dekabrında Amerika şirkətə qoyulan sanksiyaları götürdü.

Rusiyaya qarşı texniki sanksiyalar Tramp administrasiyasının Çinin “Huawei” şirkətinə qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalara bənzəyə bilər. Çünki Amerika şirkətlərinə sanksiyalar altında olan və təchizat zəncirini məhv edən şirkətlərə texnologiya vermək qadağan olunacaq.

Ola bilsin ki, Qərbi sıxışdırmaqda ortaq maraqlarını nəzərə alaraq, Putinə Çin prezidenti Si Tszinpin kömək edəcək. Lakin məqalə müəllifinin qeyd etdiyi kimi, 2014-cü ildə Çinin dörd dövlət bankı Vaşinqtonla münaqişədən qaçmaq üçün Rusiya təşkilatları ilə iş görməkdən imtina edib. Rusiya isə qazı Çinə baha satmaq istəyəndə, Çin qiyməti aşağı saldı.

“Əgər sanksiyalar həqiqətən də böyük əhəmiyyət kəsb edərsə və Rusiya İkinci dünya müharibəsindən sonra həyati əhəmiyyət kəsb edən məsələ ilə bağlı ən böyük müharibəsini apararsa, yəqin ki, sanksiyalara əks zərbəylə cavab verəcək. Biz onların böyük banklarına hücum etsək, onlar da yəqin ki, bizim banklara hücum edəcəklər”, - deyə məqalənin müəllifi Dövlət Departamentinin keçmiş rəsmisi Samuel Şarapın sözlərini sitat gətirir. Onun fikrincə, Moskva ABŞ və Amerikanın iri maliyyə şirkətlərinə qarşı kiberhücumlar həyata keçirə bilər. Yeri gəlmişkən, bir həftə əvvəl Birləşmiş Ştatlar belə bir təhlükənin olduğunu bildirən bildiriş yaymışdı.(moderator.az)