Həbsdə müəmmalı şəkildə ölən rusiyalı müxalif siyasətçi Aleksey Navalnının cəsədinin harada olduğu hələ də bəlli deyil. Ailəsi və yaxınları bu barədə etibarlı şəkildə məlumat ala bilmir. Siyasətçinin xaricdəki tərəfdarları və Kremlin tənqidçiləri bu yolla Rusiya hakimiyyətinin Navalnının ölümünün əsl səbəbini gizlətməyə vaxt qazana biləcəyindən şübhələnirlər. Məhkəmə ekspertizasının nəticələri uzun müddət sonra nə dərəcədə etibarlı ola bilər?

Qarabaginfo.az xəbər verir ki, "Deutsche Welle" bu barədə Leypsiq Universitetinin Hüquq Tibb İnstitutunun həkimi Culia Şlotla danışıb.

Şlot xəbərdarlıq edib ki, hər hansı etibarlı məlumatın olmaması rusiyalı siyasətçinin ölümünün səbəbi ilə bağlı fərziyyələr aparmağı çətinləşdirir.

DW: İnsanın ölümünün səbəbləri barədə nəticə çıxarmaq üçün ölümdən sonra onun cəsədinin müayinə oluna biləcəyi məhdud müddət varmı?

Şlot: Bunu ümumiyyətlə demək olmaz. Elə hallar olub ki, orada o qədər uzun müddət qalmış cəsəd olub ki, meyitin tam skeletləşməsi baş verib və buna baxmayaraq, belə hallarda araşdırma aparmaq mümkündür. Aydındır ki, ölümdən sonra nə qədər çox vaxt keçsə, xüsusən də artıq çürümə əlamətləri varsa, bəzi hallarda müayinəni əhəmiyyətli dərəcədə çətinləşdirən daha çox dəyişikliklər olur. Amma prinsip etibarı ilə elə bir məqam yoxdur ki, bundan sonra meyitin daha müayinə oluna bilməyəcəyini bəyan etməyə məcbur olam.

- Hansı müddət ərzində mərhumun cəsədini analiz etmək daha yaxşıdır?

- Prinsip ondan ibarətdir ki, ölümdən sonra müayinələr mümkün qədər tez aparılmalıdır. Əksər hallarda, bir neçə gün çox fərq etmir. Ancaq ölümdən sonra keçən vaxtdan çox asılı olan müəyyən növ müayinələr var, buna görə də məhkəmə-tibbi nöqteyi-nəzərdən müayinə həmişə mümkün qədər tez aparılır - adətən cəsədin aşkarlanmasından dərhal sonra.

- Ən tez müayinə tələb edən ölüm səbəbləri varmı? Tutaq ki, infarkt...

- Bəli, infarkt və buna bənzər hallar - mütləq. Çürüməyə başlayandan sonra mühakimə oluna bilməyən ölüm səbəbləri var. Bu, məsələn, miyokard infarktıdır, sadəcə olaraq çürük başqa şeylərlə yanaşı, artıq yoxlanıla bilməyən orqanlara da təsir edir ki, bunu dəqiq söyləmək mümkün deyil. Ümumilikdə deyə bilərik ki, müayinə uzun müddət davam etdikcə ölümün daxili səbəblərini müəyyən etmək çətinləşir. Baxmayaraq ki, bu, bütün belə səbəblərə şamil edilmir: məsələn, mədə-bağırsaq qanaxması və ya beyində ağır qanaxmalardan danışırıqsa, mütəxəssis həmişə belə qanaxmanın səbəbini tapa bilməyəcək, lakin yenə də qanaxmanın səbəbini müəyyən edə biləcəkdir.

Əgər patoloq cinayətlər sahəsində işləyirsə və döyülmə, bıçaqlanma ilə məşğuldursa, o, təbii ki, çürümə prosesləri nəticəsində orqanizm dəyişsə belə, xarici təsirləri görə biləcək... Həkim-ekspert bədənin yumşaq toxumaları ilə işləyə bildiyi müddətcə ölümün səbəbini müəyyən etmək mümkündür. Ölümdən sonra xeyli vaxt keçdikdə, ya skeletləşmə baş verdikdə, ya da yalnız bir skelet qaldıqda və sümük zədələnmədikdə belə bir müayinə çətinləşir.

- Qəfil ölüm sindromu haqqında nəsə deyə bilərsinizmi? Bu diaqnoz nə qədər yayğındır?

- Böyüklərdə yoxsa körpələrdə?

- 47 yaşında olan bir kişinin işində.

- Böyüklərdə söhbət əsasən ya ürək xəstəliyinə diaqnoz qoyulmadığından, ya da struktur dəyişikliyinə səbəb olan anadangəlmə ürək qüsurları, məsələn, ürək əzələsinin böyüməsi səbəbindən qəfil ürək ölümündən gedir. Bununla belə, nəticədə ürək aritmiyasına və ölümə səbəb ola biləcək genetik xəstəliklər də var. Bu zaman genetik araşdırma aparmaq lazımdır... Bəzən belə ölümlərə səbəb olan başqa şey miokarditdir ki, bu da heç bir xüsusi şikayətə səbəb olmaya bilər, lakin bəzən əhəmiyyətsiz infeksiyalardan sonra daha da pisləşə və ürək aritmiyasına görə qəfil ölümə səbəb ola bilər.

- Bir şəxs qəfil ürək ölümündən dünyasını dəyişibsə, bunu məhkəmə-tibbi ekspertiza zamanı aşkar etmək olarmı?

- Bəli, ürəkdə ürək aritmiyasına səbəb olan genetik dəyişikliklər istisna olmaqla, həmişə görünə bilmədiyi üçün bunu ayrıca öyrənmək lazımdır. Təbii ki, ürək istənilən halda histoloji müayinədən keçirilir, lazım gələrsə, meylin olub-olmaması üçün genetik müayinə aparılır...

- Bədəndə zəhərlənmənin izlərini nə qədər müddətə aşkar etmək olar?

- Zəhərlənməni nə xarici müayinə zamanı, nə də yarılma zamanı dəqiq müəyyən edə bilməzsiniz, çünki zəhərlənmənin son nəticəsi ürək-damar çatışmazlığı olur. Və qeyri-spesifikdir, buna görə də zəhərlənmənin başqa əlamətləri yoxdursa, o zaman ekspertiza zamanı ekspert müvafiq nəticə çıxarmaya bilər. Amma dəqiq zəhərlənmə görünmədiyi üçün qəfil dünyasını dəyişənlərdə və ölüm səbəbi bəlli olmadığından zəhərlənməni istisna etmək üçün kimyəvi və toksikoloji tədqiqatlar aparırıq. Bununla belə, toksikoloqların öyrənə biləcəkləri məhdud dairə var və bu, yeni dərmanlara və ya sintetik dərmanlara aid olmaya bilər. Onlar toksikoloji olaraq, yalnız "standart" səbəbləri aşkar edə bilərlər: məlum dərmanlar, narkotiklər, spirt.