İrəvanın Zəngəzur dəhlizinə alternativ təklifinin pərdəarxası: deputatdan maraqlı açıqlamalar.
“Son günlər və son dövrlər Qarabağda və ətraf yerlərdə baş verənlər hər kəsi dərindən narahat edir. Mənə elə gəlir ki, baş verənlər daha müəmmalıdır və görünənlər proseslərin çox səthi bir hissəsidir”.
Ü.Cəfərovun qənaətincə, bu, artıq onu deməyə əsas verir ki, baş verənlərə görə ermənilərdən daha çox Rusiya tərəfi məsuliyyət daşıyır: “Mən hətta bir qədər dərinə gedərək belə bir fikir səsləndirmək istəyirəm ki, Rusiya siyasi-hərbi rəhbərliyi özünü çox qeyri-səmimi və saymazyana aparır. Onlar ötən il bölgəyə gələndə mələk simasında özlərini göstərirdilər, indi isə artıq tam fərqli bir davranış nümayiş etdirirlər. Bunun ağır bədəlini bədbəxt ermənilər yenə ödəməli olacaqlar. Biz belə dözülməz vəziyyətlə uzun müddət barışa bilmərik. Artıq çox şey cızığından çıxmış kimi görünür”.
Rus sülhməramlılarının Qarabağda xiyaban yaratması, burada heykəllər qoymasına etirazını bildirən polkovnik qeyd etdi ki, Xocalı kimi müqəddəs bir məkanımızda hansısa kilsənin və rus abidələrinin qoyulması bizə çox böyük sataşmaqdır: “Bizə 366-cı rus alayından sonra belə sataşan olmamışdı. Bu məsələyə aydınlıq gətirilməlidir. Rus-erməni rəhbərliyi bəzi hərəkətlərini qəsdən edir və bununla da bizə qarşı çox qıcıqlandırıcı addımlar atırlar. Biz Rusiyanı bölgəyə dəvət edəndə belə danışılmamışdı və razılaşdırılmamışdı. Ən azından inanmıram ki, Xocalı ilə bağlı belə bir addıma bizim tərəf razılıq vermiş olsun. Xeyli müəmmalar var ki, onlara Rusiya tərəfi aydınlıq gətirməlidir. Azərbaycan cəmiyyəti rusların bu davranışlarını əsla qəbul etmir və etməyəcək”.
Qeyd edək ki, bu arada İrəvandan müəmmalı açıqlamalar da gəlməkdədir. Ermənistan və Azərbaycan bu iki respublikanın və Rusiyanın baş nazirlərinin müavinlərinin rəhbərlik etdiyi işçi qrupu çərçivəsində Azərbaycan tərəfinə Ermənistandan keçməklə Naxçıvana avtomobil yolunun ayrılması imkanları müzakirə olunur. Virtulaz.org xəbər verir ki, Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan ötən gün yerli İctimai televiziyaya müsahibəsi zamanı belə deyib. Armen Qriqoryan Ermənistanın Azərbaycana belə yol ayırmağa hazır olduğunu bildirib. “Əgər Azərbaycan ancaq Naxçıvana yol istəyirsə o zaman Xındzoresk (Zəngəzurun indiki Ermənistan ərazisində yerləşən, Gorus rayonuna aid olan Xinzirək kəndi-red.)-Biçənək (Şahbuz rayonunun Biçənək kəndi-red.) yolundan istifadə etmək məqsədəuyğundur. Bunun əvəzində biz Xındrozesk-Horadiz yolundan istifadə imkanı əldə edirik. Lakin bu məsələlər hələ müzakirə olunur”, – o deyib.
Bəs Xinzirək-Biçənək yolu nədir, haradan keçir? Bu yol Zəngəzur dəhlizi olaraq Azərbaycan üçün nə dərəcədə məqbul ola bilər?
Söhbət hələ sovet dövründə mövcud olan avtomobil yolunun bir hissəsindən gedir. Bu yol Azərbaycanın Füzuli rayonunun Horadiz qəsəbəsindən başlamaqla (Bəhramtəpə-Horadiz yolu) və Qubadlıdan keçməklə (Zəngilana daxil olmadan) Laçın şəhərinə, oradan Ermənistanın Gorus rayonunun Tex və Xinzirək kəndlərinə aparır, daha sonra Gorus şəhərinin yaxınlığından keçərək Naxçıvanın Şahbuz rayonuna, Biçənək kəndinə (Biçənək aşırımından keçməklə) birləşir. Daha sonra həmin yolla Şahbuz rayon mərkəzindən keçməklə Naxçıvan şəhərinə getmək olar. Başqa sözlə, indiki halda erməni tərəfinin təklif etdiyi bu yoldan istifadə etmək üçün əvvəlcə Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan Laçın dəhlizi zolağına daxil olmaq, oradan isə Ermənistanın Gorus rayonu ərazisindən keçməklə Şahbuza getmək lazım gəlir. Azərbaycan isə Zəngəzur dəhlizi olaraq daha əlverişli və qısa marşrut-Mincivan-Ordubad dəmir yolu boyu uzanan və Zəngilanın Ağbənd qəsəbəsini Ordubadla birləşdirən, Nüvədi kəndindən keçən cəmi 40 kilometrlik marşrut təklif edir. Bu marşrut Ermənistanın İranla sərhədi boyu uzanır. Hansı ki, erməni tərəfinin təklif etdiyi marşrut həmin marşruta nisbətən bir neçə dəfə uzundur. Və nəticədə iqtisadi və coğrafi baxımdan sərfəli deyil. Zəngəzur dəhlizi dedikdə isə təkcə Azərbaycanı onun eksklav ərazisi Naxçıvanla birləşdirən yol deyil, eyni zamanda beynəlxalq tranzit əhəmiyyəti daşıyan, İranı və Rusiyanı da Türkiyə ilə birləşdirən marşrutdan söhbət gedir.
Deputat Ceyhun Məmmədov hesab edir ki, bu, bir neçə səbəblə bağlı ola bilər: “Əvvəla, Ermənistan Zəngəzur dəhlizini özü üçün təhlükə görür. Dəhlizin açılması türk birliyinin güclənməsinə, Ermənistanın daha da zəifləməsinə gətirib çıxara bilər. Burada digər bölgə ölkələrinin təsiri də rol oynayır. İkinci tərəfdən, Ermənistanın daxilində Zəngəzurla bağlı müxtəlif yanaşmalar var. Müxalifət bu məsələdən hakimiyyət əleyhinə istifadə edir”.
C.Məmmədovun fikrincə, yeni marşrutun təklifi həm də müxalifəti neytrallaşdırmaq məqsədi daşıyır: “Hesab edirəm bu, sərfəli marşrut deyil və mövcud marşrutu daha uzun edir və daha ağır relyefdən keçməsinə səbəb olur. Ermənistan 10 noyabr razılaşmasını icra etməlidir. Bu marşrut həm də heç bir tərəf üçün sətfəli deyil. Sovet dövründəki ənənəvi marşrut bərpa olunmalıdır”.
Hərbi ekspert Üzeyir Cəfərov isə hesab edir ki, ermənilər belə bir mürəkkəb marşrutu təklif etməklə əvvəlcədən məsələnin uzun müzakirələrə səbəb olacağını, sonda isə iqtisadi və digər səbəblərdən reallaşdırılması çətin olacağını bildikləri üçün belə bir çətin təklifi səsləndiriblər: “Ermənistan var gücü ilə ”sağ qulağlarını sol əli ilə qaşımağa” cəhd edir. Naxçıvana daha asan və əlverişli marşrut mümkün olduğu halda bu təklif sadəcə danışıqların uzadılmasına və sonra nəticəsiz baş tutmasına hesablanıb. Biz yaxın vaxtlarda son dərəcə ayıq və diqqətli olmalıyıq ki, bəzi məsələləri Ermənistan və havadarları bizim ziyanımıza istifadə etməsinlər”.
(Konkret.az)